Monet: Soleil levant
Ik was gisteren met mijn moeder in de hermitage in Amsterdam. Ik ga al jaren naar tentoonstellingen van impressionisten en elke keer vergaapte ik me aan de schilderijen van Monet, Manet en consorten, Ik had geen idee waarom en in al die tentoonstellingen is het nooit tot me doorgedrongen waar ze nou voor staan en waarom ze impressionisten heten. Tot gisteren, tot de schitterende manier waarop het verhaal van de impressionisten uit het 19e eeuwse Parijs mij ter oren en ogen kwam. Voor mij als verhalen verteller en verhalen ophaler zijn moderne musea echt genieten omdat ze de tentoonstellingen laten maken door verhalen vertellers. Ook hier was dat het geval en ik wil jullie graag laten zien waarom het een goed verhaal is aan de hand van onze theorie: de 5 P's.
In het hermitage ontvlamt de strijd tussen de gevestigde orde "de Salon" en de new kids on the block met Monet voorop. Meteen twee voorwaarden voor een goed verhaal: 1. Een interessant Perspectief (de eerste P): de cultuursector in de stad Parijs anno 1860, heel mooi geïllustreerd door de "krantenkoppen" op de muur die uit een ver verleden op je afkomen in elke zaal en 2. Een krachtenveld (Powers) in dit geval vertegenwoordigd in twee stromingen.
Impressionisten geloofden niet in de gedetailleerde penseelstreken van de schilders van de Salon. Ze vonden dat een schilder het moment moest schilderen. Dat moment is zo voorbij, de lichtval verandert, de vrouw is de tuin uitgewandeld. Het moest dus snel gaan en het ging om het vastleggen van dat moment. Omdat de schilderijen met grove streken zijn opgezet noemde een Salon adept het eerste schilderij van Monet een "Impressie" van een zonsopgang in plaats van een schilderij. Vervolgens noemde hij de eerste tentoonstelling van de groep rondom Monet de tentoonstelling van de "Impressionisten" en de nieuwe stroming was een feit.
Powers van een verhaal worden versterkt door de dilemma's die ze voorschotelen aan de hoofdpersonen. In dit geval zien we schilders als Renoir of Pissaro die voor de keuze worden gesteld om hun hart te volgen en luchtige tafereeltjes te schilderen of geld te verdienen met werk dat door de Salon wordt goed gekeurd: op dat moment ongeveer de enige manier om gekocht te worden. Dit ontaardt in een poging van ik dacht Pisarro om een portret te schilderen, die noch het moment pakt noch de details van een jurk of ogen, die opdrachtgevers toen graag terug zagen. De fotocamera had nog maar net zijn intrede gedaan en dit was de manier om vereeuwigd te worden voor de notabelen.
Het moment dat keizer Napoleon III zelf ingreep is een apotheose van dit verhaal, wat gek vroeg valt bij de Hermitage. Hij geeft persoonlijk toestemming voor een tentoonstelling van door de Salon afgekeurde werken. De 4de P is het Plot van dit verhaal: met wat voor boodschap lopen we nou weg? Voor mij uit zich dat in de laatste kamers van het hermitage waarin we een heel mooi werk zien waarin een bootje vaart in een vijver met vage streken neergezet. Maar de mensen in de boot hebben allerlei details in zich: hier worden de twee stromingen gemengd naar hartenlust, het is een vrije keuze geworden. Deze boodschap wordt nog eens versterkt door de doeken van Cezanne die de tentoonstelling afsluiten. Hij laat zien dat hij zelf volledig vrij is om te kiezen welke details hij wel en niet schildert, waar hij wel en niet ruimte gebruikt en waar hij het licht laat vallen. De keuze is dus aan hem en ook aan u!
De 5e en laatste P, die van Publiek is een gemiste kans bij de Hermitage. Waar is onze rol behalve die van toeschouwer? Wanneer worden wij er echt bij de haren bijgesleept? Het is een fantastisch verhaal maar ik zou meer betrokken willen worden, alsof het ook mijn keuzes zijn, ik wil me net zo vrij voelen als ik naar buiten loop als Cézanne in Tahiti.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten